Szyjka zębowa to anatomiczna część zęba, która znajduje się pomiędzy jego koroną (widoczną częścią zęba) a korzeniem ukrytym w kości.
W prawidłowych warunkach szyjka zębowa jest pokryta dziąsłem, które chroni ją przed czynnikami zewnętrznymi.
Stanowi granicę pomiędzy twardym szkliwem korony a cementem korzeniowym, znajdującym się pod dziąsłem i otaczającym korzeń zęba.
Szkliwo w tym miejscu jest cieńsze i bardziej kruche, a czasami nie występuje wcale — dlatego odsłonięta szyjka zębowa jest wyjątkowo wrażliwa na bodźce takie jak ciepło, zimno, dotyk czy słodkie pokarmy.
Istnieje wiele przyczyn odsłaniania się szyjek zębowych. Co ciekawe — szkodzić może zarówno brak higieny, jak i zbyt intensywne szczotkowanie.
1. Zła higiena jamy ustnej
Zalegająca płytka nazębna powoduje cofanie się dziąseł i niszczenie tkanek podtrzymujących ząb. Odsłania się korzeń, a ząb staje się bardziej ruchomy.
2. Nieprawidłowe szczotkowanie zębów
Zbyt mocny nacisk i technika „szorowania” poziomymi ruchami prowadzą do ścierania dziąseł i szkliwa na granicy dziąsła z szyjką.
3. Nieodpowiednie preparaty do higieny jamy ustnej
Twarde szczoteczki oraz ścierne pasty działają podobnie jak agresywne szczotkowanie — niszczą tkanki i narażają szyjki na uszkodzenia.
4. Choroby przyzębia
5. Bruksizm
Zgrzytanie i zaciskanie zębów, zwłaszcza w nocy, powoduje mikropęknięcia szkliwa, cofanie dziąseł i patologiczne starcia.
6. Wady zgryzu i przeciążenia zgryzowe
Nierównomierne rozłożenie sił podczas gryzienia osłabia mocowanie zęba i narusza granicę między zębem a dziąsłem.
7. Czynniki anatomiczne i genetyczne
Cienki biotyp dziąsła oraz mała ilość kości wokół korzeni predysponują do recesji nawet przy dobrej higienie.
8. Starzenie się organizmu
Z wiekiem dziąsła cofają się fizjologicznie.
9. Zabiegi stomatologiczne
Recesja może pojawić się po źle dopasowanych wypełnieniach, pracach protetycznych, protezach czy leczeniu ortodontycznym.
10. Palenie tytoniu
Nikotyna i toksyny uszkadzają i podrażniają dziąsła oraz odsłonięte szyjki.
11. Nieodpowiednia dieta
Kwaśne napoje i pokarmy sprzyjają erozji szkliwa i podrażniają dziąsła.
Nadwrażliwość najczęściej objawia się bólem lub dyskomfortem w okolicy połączenia korony z korzeniem.
Typowy jest krótki, ostry ból pojawiający się po bodźcu (zimno, ciepło, słodkie, dotyk) i ustępujący po jego zakończeniu.
Nie jest to ból ciągły, jak w przypadku próchnicy.
Może występować również przy szczotkowaniu, nitkowaniu lub spożywaniu kwaśnych potraw.
Odsłonięty korzeń jest chroniony jedynie przez miękką zębinę, która jest bardziej podatna na próchnicę i uszkodzenia.
Szybciej rozwija się próchnica korzenia i dochodzi do zapalenia miazgi.
Uszkodzenia mogą powodować ubytki klinowe i kruchość zęba.
Recesja dziąseł prowadzi również do chorób przyzębia, rozchwiania i utraty zębów.
Estetyka uśmiechu pogarsza się, a higiena staje się trudniejsza.
Aby złagodzić objawy, warto:
Regularne wizyty kontrolne (co 6 miesięcy) oraz scaling, piaskowanie i fluoryzacja pomagają utrzymać zdrowie dziąseł i szyjek.
Objawy można łagodzić samodzielnie, ale aby zatrzymać ich postęp — konieczna jest konsultacja stomatologiczna.
Leczenie zależy od przyczyny i stopnia odsłonięcia.
Stomatolog ocenia recesję dziąseł, stan przyzębia, technikę higieny, dietę oraz ewentualne przeciążenia zgryzowe.
Możliwe metody leczenia:
Regularne usuwanie kamienia i płytki spowalnia proces cofania się dziąseł — profilaktyka jest kluczowa.
Podstawą jest prawidłowe szczotkowanie z użyciem miękkiej szczoteczki i techniki wymiatającej.
Warto stosować pasty dla zębów wrażliwych (fluor, azotan potasu, chlorek strontu).
Należy unikać SLS i silnie ściernych past wybielających.
W codziennej higienie powinny się znaleźć:
Regularne wizyty u higienistki i dentysty — co 6 miesięcy — są kluczowe dla utrzymania zdrowia dziąseł i zapobiegania recesji.
Zdrowe nawyki i przestrzeganie zaleceń lekarza pomogą ograniczyć lub spowolnić problem odsłoniętych szyjek zębowych.
