602 127 974 lub 22 404 89 43 ul. Zwycięzców 32, Warszawa

Język:
Polski

Stały aparat ortodontyczny – codzienna obsługa, praktyczne porady!

  • 30 września 2021

W dzisiejszym wpisie, bazując na własnych doświadczeniach zebranych podczas dwóch lat noszenia aparatu stałego, podpowiemy, jak powinny dbać o higienę jamy ustnej osoby decydujące się na leczenie ortodontyczne.
Doradzimy, co wolno jeść, a czego należy unikać w diecie ortodontycznej oraz czym smarować podrażnione dziąsła.
Krótko mówiąc przedstawimy nasze sprawdzone sposoby na to jak zaprzyjaźnić się z dodatkowym elementem na naszych zębach.

Ortodoncja jest działem stomatologii, który skupia się na poprawie wad zgryzu, ustawieniu zębów w łuku zębowym oraz na poprawnej relacji między dołem a górą szczęki.
Zwraca ona również uwagę na powiązania zębów z kością czaszki oraz z całą twarzą – jej symetrią i kształtem.
Korygowanie wad zgryzu, oprócz walorów estetycznych widocznych gołym, okiem przywraca prawidłowe funkcje szczęki, takie jak przegryzanie, rozdrabnianie pokarmu czy poprawną wymowę.
Pragniemy podkreślić, iż z wadami zgryzu boryka się znaczna część społeczeństwa, co wynika z różnych czynników zewnętrznych oraz uwarunkowań genetycznych – jest zatem wiele osób, które są lub były w sytuacji podobnej do Państwa!

Trudne początki?

Kiedy przeszliśmy już całą drogę od konsultacji poprzez analizę, wyciski, zdjęcia, plan leczenia aż do montażu pojawia się najczęściej pytanie – jak radzić sobie z aparatem w codziennym życiu?

Pierwszy tydzień po założeniu aparatu może być dla Pacjenta dużym przeżyciem zarówno fizycznym, jak i psychicznym.
Jest to nowa sytuacja, z którą będzie się mierzyć przez dłuższy okres – zazwyczaj 2 do 2,5 roku, dlatego tak ważne jest przestrzeganie zaleceń ortodonty oraz higienistek stomatologicznych.
W naszym gabinecie udzielamy pełnego instruktażu higieny jamy ustnej, który jest skierowany bezpośrednio do pacjenta ortodontycznego – zarówno lekarz ortodonta, jak i higienistki mają pieczę nad pacjentem przez cały proces leczenia i służą pomocą oraz praktycznymi poradami: https://dentalcare32.pl/czym-sa-osad-nazebny-plytka-bakteryjna/.

W oswojeniu pacjenta z nową sytuacją pomagają także bardzo wizyty kontrolne, które przy aparatach stałych odbywają się co 4-6 tygodni.
Na takiej wizycie, oprócz zmiany łuku i wymiany ligatur, ortodonta sprawdza postępy w leczeniu oraz ogólny stan zdrowia jamy ustnej i jej prawidłową higienę.

Pacjent dzięki temu ma sporo okazji do skonsultowania stanu zdrowia swoich zębów oraz do zadawania pytań aby rozwiać swoje wszelkie wątpliwości.
Ta stała kontrola jest najważniejszym elementem całego leczenia, gdyż obrazuje nam na bieżąco sytuację zdrowotną pacjenta, jak również pokazuje lekarzowi, czy pacjent stosuje się do jego zaleceń.
Jeżeli zaniedbamy wizyty kontrolne i ich harmonogram narazimy się na znacznie dłuższy proces leczenia, a co za tym idzie na większe koszty z nim związane.

Dieta półpłynna po założeniu aparatu ortodontycznego

Przez pierwsze dwa dni po montażu aparatu stałego (czas wiązania kleju, który znajduje się pod zamkami aparatu) obowiązuje dieta, którą nazywamy papkowato-półpłynną.
Stosowanie tej diety jest bardzo istotne i pomocne w przyswojeniu nowej sytuacji w naszej jamie ustnej, ponieważ dodatkowo w tym okresie zęby mogą stać się tkliwe na nagryzanie oraz mocniej reagować na bodźce z zewnątrz.

Stała zasada przy noszeniu aparatów stałych natomiast jest taka, że nie wgryzamy się w żadne twarde pokarmy typu jabłka, marchewki, burgery, kanapki, kotlety – takie pokarmy kroimy i po małym kawałku rozdrabniamy zębami bocznymi.
Zakazane jest również wgryzanie się w cokolwiek zębami przednimi, gdyż grozi to oderwaniem się zamków i wydłużeniem procesu leczenia.
Warto podkreślić, że na starcie leczenia możliwe jest obtarcie śluzówki przez zamki, występowanie zaczerwienionych dziąseł oraz pewna tkliwość zębów i ich ruchomość – początkowo może to powodować pewien dyskomfort, ale jest to normalna reakcja na zmiany zachodzące w jamie ustnej.

Niezbędnik pacjenta ortodontycznego

W naszym gabinecie chcemy jak najlepiej przygotować Państwa do przygody z ortodoncją, dlatego każdy pacjent dostaje
od nas zestaw ortodontyczny, który ma ułatwić pracę nad zachowaniem odpowiedniej higieny.
W zestawie znajdują się 2 szczoteczki do zębów.
Jedna dla podróżnych, którzy dużo czasu spędzają w aucie bądź różnych rozjazdach (składana i posiadająca osłonkę na
główkę), druga zaś to klasyczna szczoteczka manualna o średniej
grubości włosia.
Oprócz tego w niezbędniku pacjenta ortodontycznego znajduje się nitka dentystyczna oraz dołączone do niej specjalne przewleczki (nitkowanie zębów u osób z aparatem jest trochę trudniejsze, gdyż przestrzenie blokuje łuk, którym przewleka się zamki).
Kolejnym elementem zestawu jest wosk ortodontyczny, który służy do zabezpieczenia zamka lub zamków, by nie ranił śluzówki i dał jej czas na regenerację.

Mycie zębów i codzienna higiena jamy ustnej przy aparacie ortodontycznym

Decydując się na stały aparat ortodontyczny, obojętnie jakiego producenta, musimy sobie zdawać sprawę, że o zęby będziemy musieli dbać jeszcze bardziej, stąd leczenie ortodontyczne polecamy pacjentom, którzy potrafią dbać o swoje zęby tak aby zawsze były czyste i zdrowe: https://dentalcare32.pl/jak-prawidlowo-dbac-o-zeby/.

Standardowym nawykiem podczas trwania ortodoncji powinno być mycie zębów po każdym posiłku, dlatego warto zaopatrzyć się w kosmetyczkę przeznaczoną specjalnie do pielęgnacji jamy ustnej – przydatna będzie właśnie ta rekomendowana przez nas, którą otrzymują Państwo w gabinecie.

Dlaczego tak ważne jest mycie zębów po każdym posiłku?

– na zamkach aparatu ortodontycznego dużo szybciej i dużo bardziej niż na własnych zębach odkładają się resztki spożywanych pokarmów,

– długotrwałe zaleganie płytki nazębnej prowadzi do odwapnień szkliwa, jego uszkodzenia oraz do próchnicy (leczenie u osób noszących aparat jest bardziej skomplikowane i utrudnione i niekiedy powoduje wydłużenie czasu leczenia aparatem),

– zaniedbania w higienie zębów mogą doprowadzić do utraty zamka, co również wiążę się z wydłużeniem procesu leczenia,

– resztki pokarmów, które zalegają na zamkach są widoczne, gdy prowadzimy z kimś rozmowę i stanowią mało estetyczny obraz i słabą wizytówkę naszej osoby.

Noszę aparat – jakiej szczoteczki do zębów używać?

Szczoteczka do zębów dla osób noszących aparat nie musi być inna od tej, której używaliśmy do tej pory –klasyczna szczoteczka równie dobrze sprawdzi się jak te polecane pacjentom ortodontycznym.
O wiele bardziej ważniejsza jest technika mycia i odpowiednie trzymanie szczoteczki w dłoni, tak by dotrzeć do każdego zakamarka zamków!
Przy korzystaniu ze szczotek ręcznych każdy ząb musi zostać dokładnie wyczyszczony od góry, dołu, boku i tak by włosie dotarło porządnie do zamka na każdej jego powierzchni.

Na rynku jest kilka modeli szczoteczek ręcznych dla osób noszących aparaty ortodontyczne.
Posiadają one specjalną główkę z zagłębieniem na zamek dla jak najlepszego doczyszczania, ale tak jak pisaliśmy na początku akapitu – przy dobrej technice wystarczy dotychczasowy, ulubiony model szczoteczki.

Specjalne końcówki do szczoteczek elektrycznych i sonicznych

Dużym ułatwieniem jest oczywiście posiadanie szczotki sonicznej, bądź elektrycznej, ponieważ ludzka ręka nie jest w stanie wykonać tylu ruchów co szczoteczka mechaniczna (więcej: https://dentalcare32.pl/szczoteczka-do-zebow-historia-modele-porady/).
Jeśli posiadasz szczoteczkę elektryczną/soniczną warto dokupić do
niej specjalne końcówki ortodontyczne posiadające specjalny kielich, dzięki któremu obejmują obszarem czyszczenia jednocześnie ząb i zamek.
W utrzymaniu prawidłowej higieny szczoteczka ta potrafi być bardzo pomocna, gdyż dużo łatwiej i szybciej dociera do powierzchni zajętych przez zamki czy inne dodatkowe elementy aparatu ortodontycznego utrzymując w dobrej kondycji całą jamę ustną, włącznie z dziąsłami.

Przedstawiliśmy już Państwu informacje na temat szczoteczek i odpowiedniej techniki mycia zębów oraz podpowiedzieliśmy jak pozbyć się dolegliwości bólowych spowodowanych naruszoną śluzówką oraz zapaleniem dziąseł.
Uważny czytelnik naszego bloga wie jednak, że równie ważne są pasty do mycia zębów, a podczas leczenia ortodontycznego warto dodatkowo zwrócić uwagę na płyny do płukania jamy ustnej oraz szczoteczki międzyzębowe.

Z własnego doświadczenia wiemy, że nosząc aparat ortodontyczny zbiera się dużo więcej osadów i przebarwień niż zazwyczaj, a to co zjemy znajduje później odzwierciedlenie na naszych zamkach i przebarwionych ligaturach.

Jakie pasty polecamy przy leczeniu ortodontycznym?

Stosowanie past na nadwrażliwość i wszelkie pasty z nazwą Sensitive będą nam utrudniać walkę z osadem na zębach, gdyż w swoim składzie nie mają żadnych środków ściernych.
Rekomendujemy zatem zakupić pasty typu „Whitening”, czyli wybielające, które mają sporo środków ściernych, na przykład: Blend-a-med. Oral B, czy Colgate.
Jeśli taka pasta będzie zbyt mocno ścierać nasze zęby można stosować ją tylko kilka razy w tygodniu w celu doczyszczenia powierzchni, a na co dzień zostać przy delikatniejszych odmianach past .

Jakie pasty wypróbowałyśmy podczas noszenia aparatu i możemy polecić?

Na przykład Elgydium Brillance& Care (przeciw przebarwieniom i zawierająca fluor), pastę o działaniu przeciwpłytkowym Elgydium Anti- Plaque oraz Elgydium Clinic Perioblock Pro na krwawiące dziąsła.
Skuteczną w działaniu okazała się w naszym przypadku również pasta VITIS ORTHODONTIC o smaku jabłkowo-miętowym.
Jest to pasta dedykowana Pacjentom noszącym aparaty stałe, która pomaga utrzymać aparat ortodontyczny w czystości, wzmacnia szkliwo i ogranicza powstawanie płytki nazębnej (zawiera sok z aloesu, alantoninę, CPC oraz fluor).
Warto jest mieć kilka różnych past i używać ich na zmianę w miarę potrzeb, które mogą zmieniać się w ciągu 2 lat noszenia aparatu (zawsze podczas procesu leczenia można podpytać o pastę lekarza ortodontę lub higienistkę podczas profilaktyki stomatologicznej).
Jeśli chcecie przeczytać Państwo więcej o rodzajach polecanych przez nas past zapraszamy do lektury wpisu: https://dentalcare32.pl/pasty-do-zebow-rodzaje-skladniki-nasze-rekomendacje/, który jest w całości poświęcony właśnie tej tematyce.

Jakie płyny do płukania jamy ustnej polecamy pacjentom ortodontycznym?

Jeśli wystąpi stan zapalny dziąseł lub podrażniona zostanie śluzówka polecamy stosować Eludril Classic, lecz nie dłużej niż 14 dni,
gdyż może on przebarwić szkliwo (jest to środek, który należy rozcieńczyć z wodą w dołączonym do niego kubeczku)!
Do stosowania permanentnego polecamy Eludril Care, który jest gotowy do użycia i może być stosowany w codziennej profilaktyce jamy ustnej, podobnie jak pianki do płukania firmy Biosmalto (nowość – warto sprawdzić!).
Warto wziąć pod uwagę również produkt Vitis Orthodontic (bez alkoholu oraz glutenu!!), który wzmacnia i remineralizuje szkliwo zębów, ogranicza odkładanie płytki nazębnej, wzmacnia dziąsła oraz zabezpieczenia przed powstawaniem nieprzyjemnego zapachu w ustach.

Irygator – naprawdę warto!

Do dodatkowych elementów, które będą nam przyjazne w przygodzie z ortodoncją zalicza się irygator wodny, który świetnie pod ciśnieniem doczyści przestrzenie międzyzębowe. Uwolni ciężko dostępne miejsca od osadu nazębnego oraz resztek jedzenia i bardzo przyda się przy higienie zamków aparatu stałego.
Jeśli chcecie Państwo poznać modele i rodzaje irygatorów to zapraszamy do naszego wcześniejszego wpisu na stronie na temat:
Jak wybrać odpowiedni dla siebie irygator ?“.

Szczoteczki międzyzębowe – bardzo przydatne!

Bardzo przydatnym dodatkowym elementem profilaktyki osób noszących aparaty ortodontyczne są szczoteczki międzyzębowe lub czyściki, które swoim wyglądem przypominają szczotki do czyszczenia butelek, tylko w wersji mini.
Służą one do czyszczenia przestrzeni pomiędzy zębami oraz do lepszego oczyszczania zamków i ligatur – występują w różnych rozmiarach i dostępne w prawie każdej drogerii.
Warto zaopatrzyć się w takie szczoteczki, gdyż pomagają one szybko pozbyć się resztek pokarmu, gdy nie mamy czasu na dokładne umycie zębów możemy wyczyścić przestrzenie tylko takimi wyciorkami.

Jak dobrać rozmiar szczoteczki międzyzębowej i jak jej używać?

Otóż umieść szczoteczkę pomiędzy zębami i wykonuj delikatne okrężne ruchy, rozmiar jest prawidłowy jeśli szczoteczka porusza się bez oporu i wykonaj taki test dla wszystkich przestrzeni.
Po dopasowaniu rozmiaru delikatnie znajdź optymalny kąt wprowadzenia i włóż całą szczoteczkę, a następnie ją wyciągnij (raz wystarczy), a następnie powtórz czynność pomiędzy kolejnymi zębami.
Nic bardziej prostszego, a pozwoli utrzymać świetną kondycję dziąseł aż do zakończenia leczenia.

Jakie preparaty warto posiadać w domu podczas leczenia ortodontycznego?

  • wspomniany powyżej żel Elugel,
  • płyn do płukania Eludril Classic – zawiera zawiera chlorheksydynę, która wspomaga leczenie eliminując z jamy ustnej bakterii, co pomaga w leczeniu stanów zapalnych,
  • żel Protefix – kojąco- regenerujący dziąsła i śluzówkę, przeciwdziałający owrzodzeniom

Jak należy stosować ortodontyczną nić dentystyczną?

Nić dentystyczną (otrzymaną w zestawie dla pacjenta) wprowadza się delikatnie pod łuk pod kątem i czyści przestrzenie międzyzębowe.
Odmierzamy zawsze około 45cm nici dentystycznej, a następnie przewlekamy nić przez pętelkę przewleczki, przekładamy przewleczkę z nicią przez przestrzeń międzyzębową lub łuk aparatu, a następnie zdejmujemy przewleczkę z nici i rozpoczynamy nitkowanie.

Jeśli sposób ten wydaje się Państwu za trudny to możemy polecić nić dentystyczną firmy Oral B Super Floss.
Jest to nić odcinkowa przeznaczona do czyszczenia mostów
protetycznych oraz właśnie aparatów ortodontycznych.
Składają się na nią 3 elementy, które jako całość gwarantują utrzymanie poprawnej higieny zębów:

  • usztywniony koniec, który pomaga wprowadzić nitkę pod łuk,
  • puszysta część do głębszego czyszczenia,
  • standardowa nić zapewniająca klasyczne oczyszczanie.

Jak należy stosować wosk ortodontyczny?

Wosk ortodontyczny (ważny element naszego zestawu dla pacjenta) pomaga w gojeniu podrażnień powstałych przy pierwszych dniach noszenia aparatu, kiedy zamki aparatu mogą powodować drobne ranki na śluzówce.
Często słyszymy nutkę obawy w głosie pacjenta, gdy mówimy o wosku, lecz jest to specjalny wosk ortodontyczny, który ma odizolować od śluzówki wystające elementy aparatu i przyniesie nam natychmiastową ulgę.
Wosk ortodontyczny występuje w postaci małych wałeczków.
W celu zabezpieczenia zamka odrywamy mały kawałek wosku i w palcach formujemy kuleczkę, którą przyklejamy do elementu
aparatu, który nas drażni – wosk po zamontowaniu twardnieje, przez co stabilnie utrzymuje się na miejscu.
Istnieje możliwość połknięcia małego fragmentu wosku podczas jedzenia, dlatego przed spożywaniem pokarmów radzimy usunąć zabezpieczający kawałek wosku, a po jedzeniu i umyciu zębów założyć nowy kawałek ochronny.
Pragniemy również uspokoić, że połknięcie małego fragmentu wosku jest całkowicie bezpieczne dla naszego organizmu i nie zagraża w żaden sposób naszemu zdrowiu.

Uwaga!

Na rynku istnieje wiele różnych pozycji związanych z dbaniem o higienę jamy ustnej u osób z aparatami ortodontycznymi, ale najważniejsza jest po prostu systematyczność.

Nawet najlepsze jakościowo produkty niewiele pomogą, jeśli nie będziemy ich używać systematycznie i przykładać się do dokładnego i kompleksowego mycia jamy ustnej.

Ile czasu myć zęby z aparatem stałym?

Nie ma wyznaczonego maksymalnego czasu mycia zębów, na których znajduje się aparat ortodontyczny – myjemy zęby tyle, ile potrzeba na dokładne doczyszczenie ich samych, zamków aparatu ortodontycznego oraz jego łuków i ligatur, jednak takie mycie nie może trwać krócej niż 3 min!
Im więcej uwagi poświęcimy na dokładne mycie zębów, tym większe efekty uzyskamy na koniec leczenia ponieważ po zdjęciu aparatu nie będzie przebarwień czy odwapnień na granicy zamka ze szkliwem, a co za tym idzie efekt estetyczny będzie dużo lepszy.
Oczywiście w miarę potrzeby zapraszamy także na zabiegi profilaktyki stomatoloicznej wykonywane przez nasze dyplomowane higienistki, ponieważ lepiej zapobiegać niż leczyć!

Spożywanie pokarmów – na co warto uważać?

Warto pamiętać, że wszelkie ostre, kwaśne, słone lub słodkie produkty źle wpływają na błonę śluzową i dziąsła, a produkcja śliny jest dodatkowo mniejsza przez zamontowany aparat.
Podobnie na błonę śluzową działa alkohol: wysusza on śluzówkę, przez co produkcja śliny jest zaburzona i wydziela się jej jeszcze mniej niż zwykle, narażając nas na wszelkie stany zapalne.
Kolejna nasza praktyczna porada ułatwiająca codzienne życie z aparatem ortodontycznym obejmuje więc smarowanie śluzówki na
noc żelem „Elugel”, co zapobiega otarciom błony śluzowej przez elementy aparatu stałego, a co za tym idzie eliminuje odczuwanie ewentualnego dyskomfortu.

Jeśli natomiast wybieracie się Państwo na imprezę lub różnego rodzaju przyjęcia okolicznościowe, a w menu wystąpią właśnie potrawy drażniące śluzówkę oraz alkohol, to po powrocie do domu radzimy dokładnie umyć zęby, z użyciem irygatora włącznie, wypłukać je płukanką do jamy ustnej, a na koniec porządnie nasmarować dziąsła oraz śluzówkę kojącym żelem.
Dzięki temu obudzisz się bez obtarć i stanu zapalnego.
Po spożyciu alkoholu bądź ostrych i kwaśnych pokarmów stosuj zawsze
jako element swojej stałej profilaktyki zębów żel nakładany wieczorami, a Twoje dziąsła i śluzówka będą Ci bardzo wdzięczne!

Co można jeść mając założony stały aparat ortodontyczny?

Posiadając aparat nie musimy aż tak drastycznie ograniczać swojej diety jakby się wydawało na początku leczenia.
Tak jak pisaliśmy wcześniej, przez pierwsze dwa dni obowiązuje dieta półpłynna, ale później już możemy powrócić do naszego normalnego pożywienia.
Pamiętać oczywiście należy, że wszelkie twarde pokarmy dzielimy na mniejsze części i nie wgryzamy się w nie zamkami.
Na czas noszenia aparatu ogranicz spożycie cukrów, produktów słonych, kwaśnych oraz ostrych, pij dużo wody a Twoimi przyjaciółmi podczas posiłków powinny być nóż i widelec.

Lista produktów, których należy unikać nosząc stały aparat ortodontyczny:

  • jabłka – jeśli nie możemy bez nich żyć to kroimy na małe kawałki i rozgryzamy bocznymi zębami,
  • świeża marchewka – kategorycznie zabronione jest jedzenie świeżych marchewek, gdyż można szybko oderwać zamek,
  • popcorn – niewysmażone ziarenka mogą podważyć zamek podczas gryzienia i spowodować jego oderwanie,
  • wszelkie cukierki oblepiające zęby, na przykład z karmelem, krówki, gumy do żucia, mamba i inne rozpuszczalne gumy, również na czas leczenia powinny zostać na półce w sklepie,
  • wszelkie twarde warzywa, owoce mogą uszkodzić aparat,
  • burgery, kotlety, kanapki – podczas konsumpcji należy pokroić na mniejsze kawałki i powoli rozgryzać bocznymi zębami,
  • każdy rodzaj orzechów oraz ich rozłupywanie zębami,
  • chipsy, paluszki, chrupki oraz nachosy również nie są wskazane w diecie ortodontycznej z dwóch powodów: pierwszy to oderwanie zamka, a drugi to głęboko wchodzące w przestrzenie międzyzębowe resztki
    (oblepiające zamek, przez co trudno jest później doczyścić zęby).

Co można pić mając założony stały aparat ortodontyczny?

Jeśli chodzi o napoje to najlepsze nie tylko dla aparatu, ale również naszego organizmu, byłoby spożywanie jedynie wody, jednak ograniczyć należy przede wszystkim spożywanie słodkich napojów (szczególnie coca-coli), gdyż zbyt długie działanie cukrów na zęby prowadzi do próchnicy.

Efekty i motywacja

Na koniec dzisiejszego wpisu chcielibyśmy podkreślić, że proces leczenia ortodontycznego jest widoczny gołym okiem i najlepiej obrazuje pracę lekarza.
Efekt końcowy i piękny, zdrowy uśmiech są rekompensatą za wszelkie niedogodności związane z leczeniem opisane w tym artykule, a rezultat zostaje na długie lata.
Dzięki zdrowym, prostym i równym zębom nasza samoocena i poczucie pewności siebie rosną, co jest szczególnie ważne w dzisiejszych
czasach, kiedy wygląd i dobra prezencja są podstawą w życiu prywatnym i zawodowym.
Leczenie ortodontyczne to także ważne doświadczenie, które uczy nas systematyczności, dyscypliny oraz zapału do dbania o higienę jamy ustnej:
https://dentalcare32.pl/wplyw-higieny-jamy-ustnej-na-ogolny-stan-zdrowia-organizmu-czlowieka/.
Pacjenci ortodontyczni po leczeniu mają również nabyty nawyk prawidłowego mycia zębów i poprawnego dbania o całą jamę ustną, co wiążę się z ograniczeniem wizyt u stomatologa i oszczędnościami w przyszłości: https://dentalcare32.pl/cennik/.

Państwa zaangażowanie ma ogromny wpływ na udany efekt końcowy leczenia, a regularne przychodzenie na zaplanowane wizyty kontrolne oraz stosowanie się do zaleceń lekarza pozwoli cieszyć się na bierząco postępami leczenia, które są bardzo motywujące!

+
W tym serwisie wykorzystywane są pliki cookies. Stosujemy je w celach opisanych w polityce prywatności. Jeżeli wyrażasz zgodę na zapisywanie informacji zawartej w cookies kliknij na „x” w prawym górnym rogu tej informacji. Jeśli nie wyrażasz zgody, ustawienia dotyczące plików cookies możesz zmienić w swojej przeglądarce. View more
AKCEPTUJĘ